We kennen allemaal het verhaal van Anne Frank. Het verhaal van een nuchter meisje dat is geboren in de Duitse stad Frankfurt am Main. Het verhaal van een meisje dat in 1945 sterft in een concentratiekamp omdat ze Joods was.
Nu, 75 jaar later, is het een naam die symbool staat voor hoop, tolerantie, rechtvaardigheid en verdraagzaamheid.
Een naam die veel minder bekend is onder het grote publiek is die van Viktor Frankl. Een Weense psychiater. In de jaren dertig publiceerde hij een manuscript waarin hij betoogde dat je alles aan kan als je een ‘waarom’ in je leven hebt. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden zijn theorieën een geleefde werkelijkheid.
Frankl was van Joodse komaf en heeft in diverse concentratiekampen gezeten. Bij aankomst werden zijn kleren hem afgenomen en vernietigd. Dag in dag uit werd hij gemarteld en vernederd. Hij had het ‘geluk’ dat hij werd ingedeeld bij de groep die de lichamen moesten opruimen bij de ovens. Zijn vrouw, ouders en broer hadden dit geluk niet.
Toen hij op een dag naakt en alleen in een kamertje stond kwam hij tot een inzicht. De nazibeulen controleerden zijn hele omgeving. Ze konden alles met zijn lichaam doen. Maar de basis van zijn identiteit was er nog. Alleen hij zelf kon bepalen in welke mate alles wat er gebeurde hem zou raken.
Hij leefde nog altijd in gevangenschap, maar voelde zich van binnen steeds vrijer. Hij zag hoe hij, wanneer de oorlog voorbij was, college aan het geven was aan jonge studenten. Hoe hij zijn dierbaren weer in de armen sloot en gesprekken met ze zou voeren. Hoe hij anderen vertelde wat hij van zijn martelingen had geleerd.
Frankl heeft de oorlog overleefd. En een keer raden wat hij in de jaren daarna heeft gedaan? Hij heeft talloze studenten onderwezen als hoogleraar aan de Universiteit van Wenen. En zijn verhalen staan beschreven in diverse boeken die over de hele wereld worden gelezen.
Een scheiding is verre van te vergelijken met wat Anne Frank en Viktor Frankl hebben meegemaakt. Die indruk wil ik ook zeker niet wekken. Maar we kunnen wel lering trekken uit hun verhalen.
Zelfs in de meest donkere, pijnlijke en inhumane situaties beschik je als mens over een fundamentele vrijheid. De omstandigheden kunnen nog zo slecht zijn, ze bepalen niet ons gedrag. Je kan jezelf slachtoffer maken van de omstandigheden of zelf kiezen wat jou raakt. Jij bent verantwoordelijk voor je eigen leven.
Heb je het soms nog moeilijk met de scheiding? Ga dan terug naar je ‘waarom’. Voor Frankl was die waarom de liefde voor zijn vrouw en andere dierbaren. Grote kans dat jouw waarom bij je kind(eren) ligt. En denk dan nog eens aan het verhaal van Frankl. Hoe hij daar naakt en alleen in een kamertje stond, en op dat moment besloot dat niemand hem kon raken zonder zijn toestemming. Jij kan dezelfde beslissing maken. Alleen jij bepaalt of je een speelbal bent van het leven.
